Wychowanie dziecka w Polsce

Dziecko to istota ludzka od chwili poczęcia do pełnoletności. Najważniejszym, naturalnym prawem dziecka jest prawo do życia. W Polsce prawa dziecka zawarte są one w Konwencji o Prawach Dziecka, Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka.

 

Konwencja Praw Dziecka została uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1980 roku, a przez Polskę ratyfikowana 7 lipca 1991 roku. Konwencja silnie akcentuje prawo dziecka do wychowania w jego naturalnym środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia, w warunkach zapewniających mu prawidłowy rozwój fizyczny, moralny i społeczny - o czym mówi także prawo polskie. Konwencja z uwagi na dobro dziecka nakłada na rodziców i wszystkie inne osoby, w tym również nauczycieli oraz organy władzy państwowej obowiązek kierowania się we wszelkich działaniach troską o najlepiej pojęty interes dziecka. Przewiduje również obowiązek państwa do zabezpieczenia zdrowotnych i wychowawczo - bytowych potrzeb dziecka. Ratyfikując Konwencję Polska zobowiązała się do podjęcia wszystkich odpowiednich środków ustawodawczych dla realizacji praw w niej uznanych.

 

Podstawowym źródłem dla kształtowania przepisów prawa dotyczących ochrony dziecka i jego praw jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Konstytucja nakłada na rodziców obowiązek wychowania dzieci na prawych i świadomych swych obowiązków obywateli.

 

Konkretyzacja ogólnych postanowień Konstytucji dotyczących praw dziecka zawarta jest w wielu aktach ustawodawczych. Do najważniejszych należą: Kodeks Cywilny, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, Kodeks Karny, Kodeks Pracy oraz Ustawa o Systemie Oświaty.

 

Określone są w nich prawa dziecka do:


- równouprawnienia wszystkich dzieci niezależnie od narodowości, rasy, wyznania,
- wychowania w rodzinie,
- bezpłatnej nauki,
- opieki zdrowotnej,
- odpowiedniego zabezpieczenia warunków bytowych,
- korzystania z dóbr kultury.
 

Rzecznik Praw Dziecka stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Prawach Dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców. Wykonując swoje obowiązki Rzecznik Praw Dziecka kieruje się dobrem dziecka oraz bierze pod uwagę, że naturalnym środowiskiem jego rozwoju jest rodzina.

 

Polskie prawo nie ingeruje w sferę wychowania dziecka oraz dobór metod i środków wychowawczych stosowanych przez rodziców.

 

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i  prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania go z poszanowaniem jego godności i praw.

 

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Najczęściej powstanie władzy rodzicielskiej następuję z chwilą urodzenia dziecka. Natomiast władza rodzicielska wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Wygaśnięcie władzy rodzicielskiej powstaje ponadto na skutek zdarzeń naturalnych jak śmierć dziecka lub rodzica. Przyczyną wygaśnięcia władzy rodzicielskiej może być ponadto orzeczenie uchylające pochodzenie dziecka, np. zaprzeczenie ojcostwa jak również pozbawienie władzy rodzicielskiej, przysposobienie i jego rozwiązanie.

 

Wcześniej nie ma możliwości by rodzice mogli dziecko od tej władzy uwolnić. Nie można wydłużyć czasu trwania władzy rodzicielskiej po osiągnięciu pełnoletności. Z reguły z chwilą ukończenia osiemnastu lat dziecko osiąga pełnoletność. Jednak dziecko może wcześniej osiągnąć pełnoletność przez zawarcie małżeństwa i nie traci jej w razie jego unieważnienia.

 

Wygaśnięcie władzy rodzicielskiej wobec jednego z rodziców nie powoduje, że władza rodzicielska wygasa wobec drugiego z rodziców. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.

 

Celem wychowania jest ukształtowanie określonej osobowości. W polskich warunkach istnieje podział zadań wykonawczych między rodziną, szkołą i środowiskiem społecznym. Na wszechstronny rozwój i wychowanie dziecka w wieku szkolnym powinny oddziaływać więc działania wychowawcze różnych środowisk. Są one wtedy efektywne, gdy mają charakter zintegrowany. Instytucją wychowania pośrednio, to znaczy powołaną do rozmaitych funkcji, lecz uczestniczącą także w procesie wychowania dziecka jest szkoła. Szkoła powinna wychowywać uczniów nie tylko przez nasycenie elementami wychowawczymi procesu lekcyjnego, ale także przez rozbudowanie wielostronnej aktywności pozalekcyjnej, w najróżniejszych zespołach i kołach zainteresowań intelektualnych, artystycznych, technicznych, hodowlanych, krajoznawczo-turystycznych, sportowych oraz samopomocowych.

 

Również grupy rówieśnicze stanowią ważne źródło zaspokajania potrzeb psychicznych (uznania, afiliacji, poznawczych, bezpieczeństwa), są także najważniejszym pozarodzinnym środowiskiem warunkującym procesy socjalizująco-wychowawcze dzieci i młodzieży, wyrażają ich dążenia do działania i samodzielności

 

czytaj dalej