Ubezpieczenie

System ubezpieczeń społecznych w Polsce jest realizowany przez następujące instytucję:

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS),

• Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ),

• Fundusz Pracy,

• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).

 

Ubezpieczenia emerytalne

ZUS zajmuję się:

• ubezpieczeniami emerytalnymi,

• ubezpieczeniami rentowymi (renty inwalidzkie i rodzinne),

• ubezpieczeniami w razie choroby i macierzyństwa, zwanymi ubezpieczeniami chorobowymi,

• oraz ubezpieczeniami z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwanymi ubezpieczeniami wypadkowymi.

 

Zgodnie z art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,

• osobami wykonującymi pracę nakładczą,

• członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi,

• osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,

• osobami pobierającymi stypendium sportowe,

• pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

• osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,

• osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych,

• osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych, 

• osobami duchownymi,

• osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

• osobami pobierającymi świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,

• osobami rezygnującymi z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,

• osobami pobierającymi świadczenie pielęgnacyjne,

• osobami pobierającymi specjalny zasiłek opiekuńczy,

• osobami świadczącymi pracę na podstawie umowy uaktywniającej.

 

W Polsce funkcjonują jednocześnie 2 systemy emerytalne. Stary dotyczy osób urodzonych przed 1949 rokiem. W przypadku, gdy osoba nie należy do tzw. systemu branżowego (obejmuje on służby mundurowe, górników, kolejarzy, nauczycieli, prokuratorów oraz sędziów, których obejmują odrębne przepisy) to kryterium przyznania emerytury polega na osiągnięciu odpowiedniego wieku emerytalnego (obecnie dla mężczyzn wynosi on 65 lat dla kobiet 60 ale będzie on stopniowo zwiększany dla obu płci do 67 roku życia) oraz posiadanie odpowiednio długiego okresu zatrudnienia tzw. okresów składkowych. Wysokość emerytury nie zależy od wielkości odprowadzanych w przeszłości składek. Najważniejsze jest odpowiednie udokumentowanie tego okresu.

Dla osób urodzonych po 1949 roku, oprócz osób należących do systemów branżowych, obowiązuję nowych system emerytalny. Polega on na tym, że emerytura jest wypłacana po osiągnięciu wieku emerytalnego a jej wysokość zależy od sumy odprowadzonych w przeszłości składek. Składki te są ewidencjonowane w dwóch systemach —systemu ZUS oraz systemu Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE).

 

Polski system emerytalny opiera się na trzech filarach:

• I filar – oparty o zarządzany przez ZUS,

• II filar – oparty o Otwarty Fundusz Emerytalny (OFE),

• III filar – oparty o indywidualne konto emerytalne (IKE) i pracowniczy program emerytalny (PPE).

 

I i II filar są obowiązkowe. III filar jest dobrowolny i związany ulgami podatkowymi z tytułu odkładanych w nim środków.

I filar zarządzany jest przez ZUS. Z pensji każdego pracownika 16,22% przeznaczane jest na wypłatę przyszłej emerytury z I filaru i trafia do ZUS.

II filar zarządzany jest przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne, które prowadzą OFE. Każda osoba sama wybiera fundusz, który zarządza składką emerytalną do niego przekazywaną. Jest to 3,3 % pensji.

III filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje pracownicze programy emerytalne (PPE) i indywidualne konta emerytalne (IKE) Mianem III filaru określa się wszelkie inne dobrowolne formy oszczędzania na emeryturę.

 

Ubezpieczenia zdrowotne

Systemem ubezpieczeń zdrowotnych obowiązkowych zajmuje się Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).

Wszystkie osoby zatrudnione w Polsce podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Pracodawca ma obowiązek objęcia nowo przyjętego pracownika ubezpieczeniem zdrowotnym. W tym celu zgłasza go do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych następnie pracodawca co miesiąc odprowadza od dochodów pracownika składkę na ubezpieczenie zdrowotne do NFZ. Osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego uzyskuje prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od momentu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. Obywatele obciążeni są obowiązkową składką ubezpieczeniową stanowiącą 9% dochodów osobistych (7,75% odliczane jest od podatku dochodowego, zaś 1,25% pokrywa ubezpieczony), która odprowadzana jest do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ).

Osoby, które wyjechały do innego kraju UE w celach zarobkowych, z chwilą podjęcia tam pracy przestają być objęte ubezpieczeniem zdrowotnym w NFZ i muszą zostać objęte systemem ubezpieczeniowym danego kraju.

 

Członkami rodziny ubezpieczonego, którzy mogą korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak ubezpieczony, są:

• dziecko (dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko adoptowane, wnuk, dziecko, którego ubezpieczony jest prawnym opiekunem albo rodzicem zastępczym) – do ukończenia przez nie 18. roku życia lub jeśli kontynuuje naukę do 26. roku życia; jeśli zaś dziecko posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności – bez ograniczenia wieku;

• małżonek;

• rodzice, dziadkowie – jeśli pozostają z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym. 

 

Każda osoba ubezpieczona ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia członków rodziny, jeśli nie posiadają oni ubezpieczenia zdrowotnego (np. nie pracują). Zgłoszenie do ubezpieczenia polega na podaniu danych o członkach rodziny swojemu pracodawcy.

 

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne odprowadzają:

• za zatrudnionych pracowników składkę odprowadza pracodawca,

• za osobę wykonującą pracę na umowę zlecenie lub inną umowę o świadczenie usług składkę odprowadza zleceniodawca,

• za osoby prowadzące własną działalność gospodarczą (właściciele firm) odprowadzają oni sami za siebie,

• za bezrobotnych składkę opłaca urząd pracy.

 

Wysokość składki obliczona jest procentowo od podstawy jej wymiaru (najczęściej dochodu). Każdy ubezpieczony, bez względu na to jak wysoka jest jego składka, ma prawo do takich samych świadczeń opieki zdrowotnej.

Żeby otrzymać bezpłatne świadczenie opieki zdrowotnej, należy okazać dowód ubezpieczenia w zakładzie zdrowia.

 

Dowody ubezpieczenia to:

• aktualny druk ZUS RMUA wydawany przez pracodawcę;

• aktualne zaświadczenie z zakładu pracy potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne;

• w wypadku prowadzenia własnej działalności gospodarczej druk zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz aktualny dowód wpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne;

• w wypadku bezrobotnych – aktualne zaświadczenie z urzędu pracy o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego;

• w wypadku ubezpieczonych w państwach Unii Europejskiej lub EFTA– poświadczenie wydane przez NFZ lub Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).

 

Członkowie rodziny ubezpieczonego także muszą przedstawić dowód ubezpieczenia. Może to być:

• dowód opłacenia składki zdrowotnej ubezpieczonego wraz z kserokopią zgłoszenia

• aktualne zaświadczenie wydane przez pracodawcę;

• legitymacja rodzinna z wpisanymi danymi członków rodziny wraz z aktualną datą i pieczątką zakładu pracy lub ZUS.

 

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne

Osoba, która nie polega  obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego  może ubiegać się o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem. Powinna ona przedstawić  dokument tożsamości oraz dokument potwierdzający ostatni okres ubezpieczenia. Może to być np. zaświadczenie z zakładu pracy potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne, potwierdzenie dowodu wpłaty ostatniej składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, zaświadczanie potwierdzające fakt ubezpieczenia z Urzędu Pracy itp. Ponadto należy wypełnić wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym i podpisać dwa egzemplarze umowy. Umowa zawierana jest na czas nieokreślony.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: lipiec, sierpień, wrzesień 2013 r. wynosi miesięcznie nie mniej niż 340, 94 zł.

Objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym uzależnione jest od wniesienia opłaty dodatkowej na rachunek Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Narodowy Fundusz Zdrowia uzależnia objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym osoby, które nie były ubezpieczone:

• w okresie od 3 miesięcy do roku od wniesienia opłaty dodatkowej w wysokości 757, 65 zł
• w okresie powyżej 1 roku do 2 lat w wysokości 1 894, 13zł
• w okresie powyżej 2 lat do 5 lat w wysokości 3 788, 26 zł
• w okresie powyżej 5 lat do 10 lat w wysokości 5 682, 39 zł
• w okresie powyżej 10 lat w wysokości 7 576, 52 zł

 

Osoba, która zawarła umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia członków rodziny niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Zgłoszenie do ubezpieczenia członków rodziny nie wiąże się z koniecznością odprowadzania dodatkowej składki.

Członkami rodziny są następujące osoby:

• dziecko własne, dziecko drugiego małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeśli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku;
• małżonek;
• wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

 

Wiećej o dobrowalnym ubezpieczeniu na stronach internetowych Narodowego Funduszu Zdrowia,