Podatki w Polsce

System podatkowy w Polsce obejmuje kilkanaście rodzajów podatków. Generalnie można je podzielić na podatki bezpośrednie – przede wszystkim od dochodu, od majątku i od czynności cywilnoprawnych oraz podatki pośrednie – od obrotu, przede wszystkim podatek od towarów i usług.

 

Podatek dochodowy od osób fizycznych potocznie określany jest skrótem PIT – od angielskiego określenia Personal Income Tax.

 

Podatek ten dotyczy dochodu osób fizycznych, bez względu na źródło tego dochodu (działalność gospodarcza, stosunek pracy, praca wykonywana na podstawie innych tytułów, najem, prawa majątkowe, inne źródła). Podstawą opodatkowania jest dochód, czyli różnica pomiędzy przychodami a kosztami uzyskania przychodów.

 

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W działalności gospodarczej za przychód uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Katalog zwolnień z kategorii przychodów jest obszerny, liczy ponad sto pozycji, i obejmuje między innymi niektóre rodzaje odszkodowań, część przychodów osób czasowo przebywających za granicą, niektóre rodzaje stypendiów, świadczenia z pomocy społecznej, środki finansowe otrzymane w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich.

 

Kosztami są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Katalog wyłączeń z kosztów jest także bardzo obszerny. Dla osób prowadzących działalność gospodarczą nie są kosztami uzyskania przychodów na przykład wydatki na nabycie środków trwałych, czyli składników majątkowych o wartości przekraczającej ustalony limit i o określanym czasie używania (podlegają one jednak amortyzacji czyli stopniowemu odpisywaniu kosztów w czasie). Nie uznaje się również za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek, kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, przekraczających określony limit wydatków eksploatacyjnych z tytułu używania samochodów osobowych nie będących składnikami majątku przedsiębiorstwa. 

 

Natomiast koszty pracownicze (ze stosunku pracy) to podstawowa kwota 111,25 zł miesięcznie (rocznie 1335 zł), korygowana w przypadku dojazdów do pracy i występowania kilku stosunków pracy.

 

Od dochodu odlicza się przede wszystkim składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe, jak też niektóre rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne.

 

Dla osób nie prowadzących działalności gospodarczej podatek dochodowy pobiera się od podstawy jego obliczenia według skali podatkowej mającej dwa przedziały – do kwoty 85 528 zł podatek wynosi 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556,02 zł, zaś powyżej tej kwoty – podatek wynosi 14 839,02 zł plus 32% nadwyżki ponad granicę pierwszego przedziału, czyli ponad 85 528 zł. Podatek obniża się o 7,75% z 9% składki na ubezpieczenie zdrowotne (czyli składki na opiekę lekarską). Istnieją ulgi podatkowe dla osób wychowujących dzieci

 

Podatek dochodowy dla osób prowadzących działalność gospodarczą może być, zgodnie z wyborem tych osób, obliczany według omówionej wyżej skali podatkowej lub może być podatkiem liniowym w stałej wysokości 19%.

 

W pewnych przypadkach podatek dochodowy od osób fizycznych pobierany jest w formie 19% ryczałtu od przychodu, bez uwzględniania kosztów uzyskania. Dotyczy to w szczególności przychodu z odsetek od pożyczek, odsetek i dyskonta od papierów wartościowych, dywidend z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

 

W ciągu roku podatkowego pracodawcy potrącają i oprowadzają za pracowników miesięczne zaliczki na podatek dochodowy, osoby prowadzące działalność gospodarczą dokonują wpłat zaliczek samodzielnie. Po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do końca kwietnia kolejnego roku, składa się roczne zeznanie podatkowe.

 

Podatek dochodowy od osób prawnych potocznie określany jest skrótem CIT – od angielskiego określenia Corporate Income Tax.

 

Podatek dochodowy od osób prawnych obliczany jest według podobnych zasad dotyczących przychodów, kosztów i podstawy opodatkowania jak podatek dochodowy od osób fizycznych, przy czym stawka podatku jest stała i wynosi 19% podstawy opodatkowania. Podstawą opodatkowania jest dochód.

 

Podatkiem dochodowym od osób fizycznych opodatkowane są osoby fizyczne, również takie osoby będące wspólnikami spółek cywilnych i niektórych spółek prawa handlowego (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej).

 

Podatkiem dochodowym od osób prawnych opodatkowane są takie spółki prawa handlowego jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna a także fundacje i stowarzyszenia. Wspólnicy i akcjonariusze wymienionych spółek opodatkowani są ponadto podatkiem od wypłacanych dywidend w wysokości 19%, jak też na zasadach ogólnych jak inne osoby fizyczne – w przypadku świadczenia pracy na rzecz własnych spółek. W takim przypadku istnieje podwójne opodatkowanie wspólników.

 

Planowane jest objęcie podatkiem dochodowym od osób prawnych również spółek komandytowo-akcyjnych a także spółek komandytowych.

 

Osoby prowadzące działalność gospodarczą zobowiązane są do prowadzenia księgowości. Księgowość uproszczona obejmuje tak zwaną księgę przychodów i rozchodów, zaś księgowość pełna (powyżej przychodu rocznego 1 200 000 euro, wg kursu na dzień 30 września 2012 r. - 4 936 560 zł) – księgi rachunkowe, z obowiązkiem sporządzania sprawozdania finansowego, obejmującego bilans i rachunek zysków i strat.

 

Podatek od towarów i usług jest to podatek od wartości dodanej stosowany we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Jest on określany skrótem VAT – od angielskiego określenia Value Added Tax.

 

Podatek ten jest stosowany w każdej fazie obrotu produkcji i sprzedaży towarów lub świadczenia usług. Z ekonomicznego punktu widzenia podatek ten płacą nabywcy towarów i usług zaś rozliczają go producenci, sprzedawcy oraz świadczący usługi. Jest on obliczany jako różnica podatku uzyskanego z własnej sprzedaży (podatku należnego) i podatku zapłaconego przy zakupie przez późniejszego sprzedawcę (podatku naliczonego). Rozliczenia dokonuje każdy sprzedawca w swojej fazie obrotu i z tego powodu podatek ten jest neutralny dla osoby rozliczającej, podatek ten opłaca konsument.

 

Stawka podstawowa podatku VAT w Polsce wynosi 23%, stawka obniżona 8%, druga stawka obniżona 5% (w zasadzie dla żywności). Podatek VAT stanowi główne źródło dochodów państwa. Podatek VAT jest podatkiem zharmonizowanym, regulacja krajowa tego podatku wynika z przepisów Unii Europejskiej.

 

Głównym podatkiem majątkowym w Polsce jest podatek od spadków i darowizn. Podatkowi temu podlega przede wszystkim nabycie własności rzeczy i praw majątkowych na terytorium Polski tytułem dziedziczenia, darowizny, zasiedzenia i nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Przy dziedziczeniu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Wysokość podatku zależy od grupy podatkowej, do której należy nabywca, najniższe stawki dotyczą przede wszystkim małżonków, dzieci i rodziców. W tej grupie kwota wolna od podatku wynosi 9 637 zł zaś przykładowo w pierwszym przedziale skali podatkowej podatek od nadwyżki do 10 278 zł ponad wspomnianą kwotę wolną wynosi 3%. Istnieje znaczny zakres zwolnień od tego podatku, w wymienionej grupie podatkowej osób najbliższych zwolnienie jest szeroko stosowane, wymogiem jest zachowanie sześciomiesięcznego terminu dla dopełnienia formalności.

 

Podatek od nieruchomości jest podatkiem lokalnym, jego wysokość jest ustalana uchwałą rady gminy i zależy od polityki finansowej lokalnych władz samorządowych. Jednakże przedziały stawek tego podatku ustalane są ustawowo.

 

Do podatków majątkowych zalicza się też podatek rolny, płacony przez osoby będące właścicielami gospodarstw rolnych. Podatek ten ustalany jest w odniesieniu do ceny zboża z hektara powierzchni upraw rolnych. Natomiast tak zwane działy specjalne produkcji rolnej, obejmujące między innymi uprawy szklarniowe, uprawy grzybów i hodowlę niektórych małych zwierząt – opodatkowane są podatkiem dochodowym.

 

Podatkiem od czynności cywilnoprawnych objęte są takie czynności jak sprzedaż poza działalnością gospodarczą, udzielenie pożyczki, wniesienie wkładu do spółki. Przykładowo przy sprzedaży nieruchomości podatek wynosi 2% od ceny pomniejszonej o niektóre koszty transakcji, a podatek ten zwyczajowo płaci nabywca nieruchomości.

 

Omawiając ogólnie system podatkowy w Polsce trzeba też wspomnieć o umowach dotyczących unikania podwójnego opodatkowania, wiążących Polskę z kilkudziesięcioma krajami. Umowy te regulują sytuacje kolizyjne i zawierają niektóre rozwiązania odmienne od krajowych ustaw podatkowych.

 

Stowarzyszenie współpracuje z doradcami podatkowymi, którzy świadczą pomoc w sprawach podatkowych. Osoby zainteresowane mogą zwrócić się w tej sprawie za pośrednictwem portalu celem udostępnienia kontaktu z kancelaria podatkową.